กระทรวงมหาดไทย น้อมนำแนวพระดำริใน สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าสิริวัณณวรี นารีรัตนราชกัญญา “หมู่บ้านยั่งยืน” มุ่งเสริมสร้างคุณภาพชีวิตที่ดีผ่านการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ เมื่อปี พ.ศ. 2566 ภายใต้ “โครงการหนึ่งตำบล หนึ่งหมู่บ้านยั่งยืน” (Sustainable Village) เพื่อเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าสิริวัณณวรี นารีรัตนราชกัญญา ในโอกาสทรงเจริญพระชนมายุครบ 3 รอบ 36 พรรษา 8 มกราคม 2566 ด้วยการอาศัย 4 กระบวนการสำคัญ ได้แก่ การร่วมพูดคุย การร่วมคิด การร่วมทำ และการร่วมรับประโยชน์ ตามหลักการทรงงานของ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร
จากความสำเร็จในการดำเนินโครงการ “หนึ่งตำบล หนึ่งหมู่บ้านยั่งยืน” ที่มีแผนงานและโครงการภายใต้กว่า 20,000 โครงการ ในปี 2567 กระทรวงมหาดไทย ได้ขยายผลสู่ “โครงการหมู่บ้านยั่งยืน” เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 72 พรรษา 28 กรกฎาคม 2567 โดยดำเนินการใน 80,000 หมู่บ้าน/ชุมชน

การขับเคลื่อนโครงการหมู่บ้านยั่งยืน ให้บรรลุตัวชี้วัด 8 ประการ ได้แก่
1. ด้านที่อยู่อาศัย โดยต้องมีความมั่นคงแข็งแรง ครัวเรือนมีส้วมที่ถูกสุขลักษณะ
2. ด้านความมั่นคงทางอาหาร ใช้ประโยชน์ของพื้นที่ สร้างความมั่นคงด้านอาหาร ตามโครงการ “บ้านนี้มีรัก ปลูกผักกินเอง” และ “ทางนี้มีผล ผู้คนรักกัน”
3. ด้านความสะอาด บ้านเรือน หมู่บ้าน ชุมชน มีความสะอาด จัดทำถังขยะเปียกลดโลกร้อน คัดแยกขยะต้นทาง จัดการขยะหมู่บ้าน/ชุมชน เช่น ตลาดนัดขยะ ธนาคารขยะ จุดทิ้งขยะอันตราย
4. ด้านความสามัคคี มีการรวมตัวกันเป็นคุ้มบ้าน หย่อมบ้าน ป๊อกบ้าน เพื่อดูแลช่วยเหลือพึ่งพาอาศัยกัน
5. ด้านความร่วมมือ จัดให้มีการประชุม พบปะกันเป็นประจำในระดับคุ้มบ้าน หย่อมบ้าน ป๊อกบ้าน ในลักษณะ “ร่วมพูดคุย ร่วมคิด ร่วมทำ ร่วมรับประโยชน์”
6. ด้านการปฏิบัติตามหลักศาสนา ประเพณี วัฒนธรรม และการแสดงความจงรักภักดีต่อสถาบันพระมหากษัตริย์ ด้วยการจัดกิจกรรมทางศาสนาในระดับหมู่บ้าน/ชุมชน เป็นประจำ ตามความศรัทธา ความเชื่อ ของสมาชิกชุมชน
7. ด้านความมั่นคงปลอดภัย หมู่บ้าน/ชุมชน มีความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน ช่วยเหลือสมาชิกชุมชนให้ห่างไกลจากยาเสพติด ลดความเสี่ยงด้านกายภาพ (ไฟฟ้า, ถนน, ภัยพิบัติ, อุบัติเหตุ) และปลอดอาชญากรรม
8. ด้านน้ำสะอาด มีน้ำสะอาดสำหรับอุปโภคบริโภคเพียงพอตลอดทั้งปี โดยมีภาชนะกักเก็บน้ำรูปแบบต่างๆ บำรุงรักษาฟื้นฟูแหล่งกักเก็บน้ำเดิม หรือจัดทำแหล่งกักเก็บน้ำใหม่

การขับเคลื่อนหมู่บ้านยั่งยืนเกิดจาก “ผู้นำ” ที่มี “ใจ” ในการทำงาน โดยกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน และ 7 ภาคีเครือข่าย ซึ่งประกอบไปด้วย ภาครัฐ ภาคศาสนา ภาควิชาการ ภาคเอกชน ภาคประชาสังคม ภาคประชาชน และภาคสื่อสารมวลชน และ ร่วมกันบูรณาการการทำงาน น้อมนำแนวพระราชดำริใน สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี “บ้านนี้มีรัก ปลูกผักกินเอง” และ “ทางนี้มีผล ผู้คนรักกัน” มาต่อยอด ปลูกผักสวนครัว เลี้ยงสัตว์ สร้างความมั่นคงทางอาหาร ตลอดจนน้อมนำแนวพระดำริใน สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าสิริวัณณวรี นารีรัตนราชกัญญา มาประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน ผลักดันขับเคลื่อนให้เกิดหมู่บ้านยั่งยืน ให้ทุกพื้นที่ให้มีความมั่นคงทางด้านอาหาร ด้านที่อยู่อาศัย มีความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน ถ่ายทอดวัฒนธรรมประเพณีอันดีงามสู่สมาชิกชุมชนที่เป็นทายาทและเยาวชนคนรุ่นใหม่ และที่สำคัญคือ กล้าที่จะยืนหยัดต่อสถาบันหลัก ซึ่งได้แก่ ชาติ ศาสนา และพระมหากษัตริย์